The WWF is run at a local level by the following offices...
- WWF Global
- Adria
- Argentina
- Armenia
- AsiaPacific
- Australia
- Austria
- Azerbaijan
- Belgium
- Bhutan
- Bolivia
- Borneo
- Brazil
- Bulgaria
- Cambodia
- Cameroon
- Canada
- Caucasus
- Central African Republic
- Central America
- Chile
- China
- Colombia
- Croatia
- Democratic Republic of the Congo
- Denmark
- Ecuador
- European Policy Office
- Finland
တောတောင်ထဲမှစျေးထဲသို့
သဘာ၀တရားထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုက ကပ်ရောဂါများအားမည်သို့ဆိုးရွားလာစေပုံ
ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ၏မူလဇစ်မြစ်ကိုအတိအကျမသိရသေးသော်လည်း ယင်းရောဂါကဲ့သို့ တိရိစ္ဆာန်မှတစ်ဆင့်လူသားထံကူးစက်တတ်သော ရောဂါများသည် လူသားနှင့်သဘာ၀တရားအကြားမည်သို့အပြန်အလှန်ဆက်စပ်နေကြောင်း အတိအလင်းသတိပေးချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆားစ်ရောဂါ၊ ကြက်ငှက်တုပ်ကွေးရောဂါနှင့်မားစ်ရောဂါများကဲ့သို့ အခြားပြင်းထန်သောရောဂါဖြစ်ပွားမှုများသည် မူလအားဖြင့် တိရိစ္ဆာန်မှတစ်ဆင့်လူသို့ကူးစက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဤသို့ဖြစ်ပွားမှုများအတွက် တိရိစ္ဆာန်များကိုအပြစ်တင်ရမည်မဟုတ်ပါ။ အကြောင်းရင်းမှာ လူသားတို့၏လုပ်ရပ်များဖြစ်သည့် တောကြီး မျက်မည်းများထဲ အဆင်အခြင်မဲ့ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ပိုရှိစေနိုင်သောတောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များနှင့် ဘေးမကင်းသည့်ထိတွေ့မှု များကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။
ရောဂါပိုးတစ်ခုသည် အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်ဖြစ်စေ၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်ဖြစ်စေ တိရိစ္ဆာန်များထံမှလူသားများထံသို့ကူးပြောင်းရောက်ရှိသွားသောအခါ ဤသို့ တိရိစ္ဆာန်မှလူသို့ရောဂါကူးစက်မှုများဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ထိတွေ့မှုအကြိမ်အရေအတွက်မည်သို့ပင်ဖြစ်ပါစေ ကူးစက်မှုများပေါ်ပေါက်စေနိုင်ရာ အိမ်အနီး တောထဲမှပစ်ခတ်ရရှိသောတောကောင်သားကိုသယ်ဆောင်သောမုဆိုးတစ်ဦး၊ တောအုပ်အစွန်ရှိမိသားစုမွေးမြူရေးခြံထဲသို့သွားတတ်သောလယ်သမား တစ်ဦး သို့မဟုတ် မြို့ပေါ်စျေးတစ်ခု၌ကုန်ပစ္စည်းရောင်းချသောစျေးသည်တစ်ဦးဟူ၍ အမျိုးမျိုးဖြစ်နိုင်သည်။
လူတစ်ဦးသည် တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တစ်ကောင်အကိုက်ခံရသောအခါဖြစ်စေ၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တစ်ကောင် သို့မဟုတ် တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်နှင့်အထိအစပ် ရှိသောအိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်တစ်ကောင်၏ မစင်၊ သွေး နှင့်သွားရည်စသည်တို့ကိုထိတွေ့မိသောအခါဖြစ်စေ ၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်စျေးတစ်ခု သို့မဟုတ် အခြား တစ်နေရာရာ၌ နာမကျန်းဖြစ်နေသောတိရိစ္ဆာန်များမှထွက်ရှိပြီးလေထဲရောက်ရှိနေသည့်ဗိုင်းရပ်စ်ကိုရှူမိသောအခါဖြစ်စေ တိရိစ္ဆာန်မှတစ်ဆင့်လူတစ်ဦးသို့ ရောဂါကူးစက်ခြင်းဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။
တိရိစ္ဆာန်များ၌ရှိနေသောရောဂါပိုးအများစုသည် လူတို့အတွက်မပြောပလောက်သောခြိမ်းခြောက်မှုသာဖြစ်သည်။ သို့သော် တိရိစ္ဆာန်မှလူသို့ကူးစက် တတ်သောရောဂါဖြစ်သော်ငြား ယခင်ကဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့ခြင်းမရှိသေးသောရောဂါများမှာမူ ပို၍ပို၍ထွက်ပေါ်လာလျက်ရှိသည်။
ကပ်ရောဂါကျရောက်သောနေရာများဆိုသည်မှာ ရောဂါကူးစက်မှုများအတွက် အန္တရာယ်ကြီးမားစေမည့်အခြေအနေများ ပိုမို၍များပြားစုဆုံလာ မိသောနေရာများဖြစ်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများကသတ်မှတ်ကြသည်။ [၂]
ဤသိပ္ပံသုတေသနနယ်ပယ်မှာဆက်လက်၍တိုးတက်ဆဲဖြစ်သော်လည်း အောက်ပါနေရာများတွင်ဖြစ်ပွားသည့် တိရိစ္ဆာန်မှတစ်ဆင့်လူသို့ကူးစက်သော ရောဂါများသည် ပိုမို၍အန္တရာယ်ကြီးမားကြောင်းသုတေသနများကပြဆိုနေပါသည်။
သစ်တောပြုန်းတီးမှုများအကြီးအကျယ်ဖြစ်ပေါ်နေသည့်အပူပိုင်းဒေသများကဲ့သို့ ဇီ၀မျိုးစုံမျိုးကွဲမြင့်မားသည့်နေရာများ။ [၃] [၄]
တိရိစ္ဆာန်ရိုင်းများ ကုန်သွယ်လေ့၊ မွေးမြူလေ့ရှိပြီး လူနှင့်အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်များကိုအဝင်အထွက်ရှိစေမည့်၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များနှင့်အနီးကပ် ထိတွေ့မှုရှိစေမည့်နေရာများ။
တိရိစ္ဆာန်ရိုင်းများ ကုန်သွယ်လေ့၊ မွေးမြူလေ့ရှိပြီး လူနှင့်အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်များကိုအဝင်အထွက်ရှိစေမည့်၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များနှင့်အနီးကပ် ထိတွေ့မှုရှိစေမည့်နေရာများ။ [၅]
လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၂၀ - ၃၀ အတွင်း ထိုသို့ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုများ အဘယ်ကြောင့်သုံးဆနီးပါးမြင့်တက်လာသနည်း။ ယခုက ဘာများကွာခြားနေ သနည်း။
သဘာ၀တရားနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကျွန်ုပ်တို့၏ပြောင်းလဲနေသောဆက်ဆံရေးကိုပိုမိုသဘောပေါက်နားလည်ခြင်းဖြင့် ဤမေးခွန်းအတွက်အဖြေကိုရှာတွေ့ နိုင်သည်။ လူသားများအနေဖြင့် သဘာ၀နေရင်းဒေသများ၏နောက်ဆုံးသောအပိုင်းများထဲသို့ အထူးသဖြင့် အပူပိုင်းဒေသသစ်တောများထဲသို့ ဇွတ်အတင်း ချင်းနင်းဝင်ရောက်ကြသဖြင့် လူသားများအတွက်အန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်နိုင်သော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအသစ်များ၊ ရောဂါပိုးမွှားများနှင့်ကျွန်ုပ်တို့ ပိုပို၍ရင်ဆိုင်လာရ သည်။ အသစ်ခွင့်ပြုပေးလိုက်သောသစ်တောများ၌နေထိုင်လုပ်ကိုင်သူများသည် ယင်းရောဂါပိုးအသစ်များနှင့်အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုရှိနေကြပါသည်။
စိုက်ပျိုးရေးချဲ့ထွင်ခြင်း၊ လူအခြေချနေထိုင်မှုတိုးချဲ့ခြင်းနှင့်ကမ္ဘာ့စျေးကွက်တွန်းအားတို့သည် သစ်တောပြုန်းတီးမှုများပိုမိုတိုးပွားလာစေသလို နေရင်း ဒေသများအသွင်ပြောင်းလဲမှုတို့ကိုလည်း ပိုပို၍ဖြစ်လာစေပါသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါသစ်တောပြုန်းတီးမှုနှင့် နေရင်းဒေသအသွင်ပြောင်းလဲမှုတို့သည် လမ်းကွန်ရက်များတိုးချဲ့လျက်ရှိသောနေရာများ၌ ပိုမို၍ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြေရှိပါသည်။ [၁၀]
အန္တရာယ်များပြားသည့်တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်ကုန်သွယ်မှု၊ သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှင့် တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များကျက်စားရာနေရာများသို့ စိုက်ပျိုးရေးချဲ့ထွင် လုပ်ကိုင်ခြင်းတို့နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အမြဲတစေရှိနေသောစိန်ခေါ်မှုများအားရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရန်ပျက်ကွက်ခြင်း၌ သိသာထင်ရှားသည့်လူ့ကျန်းမာရေးအန္တရာယ် များရှိရာ အနာဂတ်ကာလတွင် တိရိစ္ဆာန်မှလူသို့ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုများမှဖြစ်သည်။
ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ကူးစက်ရောဂါများ နောက်ထပ်မည်သည့်နေရာတွင်ဖြစ်ပွားလာမည်ဟုအတိအကျဖော်ထုတ်နိုင်ခြင်းငှာမစွမ်းနိုင်စဉ် အန္တရာယ်ကိုပို၍ များပြားစေမည့်အကြောင်းရင်းများတွဲဖက်နေမှုကို စိစစ်ဖော်ထုတ်ကြည့်နိုင်ပါသည်။
အရေးတယူလုပ်ဆောင်ရမည်မှာ ယခုပင်ဖြစ်သည်။
သဘာ၀တရားကိုလေးစားပါ၊
အကာအကွယ်ပေးပါ။
မိမိတို့၏ကျန်းမာရေးကိုစောင့်ရှောက်ပါ။
မိသားစုကိုကာကွယ်ပါ။
[3] https://mol.org/patterns/richnessrarity Species richness data summarized from Map of Life, more detailed information available at www.mol.org.
[5] http://www.routesdashboard.org/
[6] Estrada-Peña, A., Ostfeld, R.S., Peterson, A.T., Poulin, R. & de la Fuente, J. (2014). Effects of environmental change on zoonotic disease risk: an ecological primer. Trends in Parasitology, 30, 205–214.
[7] Rohr, J. R., Barrett, C. B., Civitello, D. J., Craft, M. E., Delius, B., DeLeo, G. A., Hudson, P. J., Jouanard, N., Nguyen, K. H., Ostfeld, R. S., Remais, J. V., Riveau, G., Sokolow, S. H., & Tilman, D. (2019). Emerging human infectious diseases and the links to global food production. Nature Sustainability, 2, 445– 456.
[8] (Faust et al., 2018; Gibb et al., 2020; Gillespie & Chapman, 2006). As pulled from https://www.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/gcb.15508
[9] (Jones et al. 2013)
[10] Pacheco, P., Mo, K., Dudley, N., Shapiro, A., Aguilar-Amuchastegui, N., Ling, P.Y., Anderson, C. and Marx, A. 2021. Deforestation fronts: Drivers and responses in a changing world. WWF, Gland, Switzerland
[11] Hong-Ying Li, Guang-Jian Zhu, Yun-Zhi Zhang, Li-Biao Zhang, Emily A Hagan, Stephanie Martinez, Aleksei A Chmura, Leilani Francisco, Hina Tai, Maureen Miller, Peter Daszak, A qualitative study of zoonotic risk factors among rural communities in southern China, International Health, Volume 12, Issue 2, March 2020, Pages 77–85, https://doi.org/10.1093/inthealth/ihaa001